De dwergen van Velázques

Op dit schilderij van Diego Velázquez (1599-1660) staat een man afgebeeld naast een hond, of een hond naast een man. Om wie gaat het; de verhouding is een beetje zoek. Is de hond zo groot? Nee, de man is zo klein. De man is een dwerg, de hofdwerg van Don Antonio el Inglès. (olieverf op linnen 142x107 cm. Madrid, Museo Nacional dell Prado)

Het houden van dwergen en narren was heel gebruikelijk aan de 17e Eeuwse vorstenhuizen. Hadden de narren nog enig aanzien vanwege hun privilege om tijdens bepaalde festiviteiten de draak te steken met de aardse en kerkelijke macht, de dwergen werden beschouwd als bezienswaardigheden en bron van vermaak. Ze werden door heel Europa gekocht en verkocht en vaak als geschenk aangeboden. Zelfs in hoge kerkelijke kringen “hield” men dwergen. Alsof het een huisdier betrof. Om te pronken en hun rijkdom tentoon te spreiden tooiden de vorsten hun dwergen in costuums van dure stof en werden ze behangen met kostbare juwelen. Men liet ze zelfs portretteren.

Velázquez heeft meerdere portretten van dwergen geschilderd en altijd op een waardige manier. Ik citeer Norbert Schneider uit zijn boek” Portretschilderkunst”, (Taschen, cop. 2002 , ISBN 3-8228-1997-2)
“Dat Velázquez sympathiek stond tegenover de narren en dwergen van het Spaanse hof blijkt duidelijk uit de manier waarop hij (en hij alleen) deze mensen met sympathie en begrip schilderde. Er is wel op gewezen dat Velázquez door de hofetiquette in dezelfde categorie werd geplaatst als de dwergen en de narren, bijvoorbeeld bij de zitplaatsen tijdens een audiëntie of bij stierengevechten. Als ‘pintor de rey’ (schilder van de koning) had hij een plaats op de vierde rij, tussen barbiers en lakeien.” Einde citaat.

Zo treffend als de dwerg is geportretteerd, zo krakkemikkig staat die hond er bij. Het is net alsof hij maar twee poten heeft, die bovendien als een paar stokken onder het lijf staan. Ik snap wel dat de achterpoten niet zichtbaar zijn omdat de dwerg er voor staat, maar toch is het net alsof het hier een halve hond betreft. Hoe langer ik naar de afbeelding kijk, hoe vreemder de hond op mij overkomt. Maar wie ben ik om Velázquez te bekritiseren??

Volgens de beschrijving van het Prado is de hond een mastiff . Maar daar lijkt hij helemaal niet op. Vroeger bestond de naam Alpenmastiff, maar dat is een Sint Bernard. Ook daar lijkt deze hond niet op. Het hoeft niet persé een Spaanse hond te zijn. Als de Europese vorsten dwergen aan elkaar cadeau gaven, konden ze ook honden uitwisselen. Ik denk aan een Sennenhond, de grote Zwitserse Sennenhond. De kop en de tekening op het voorhoofd kloppen evenals het postuur. Maar alle Sennenhonden zijn driekleurig; de hond van Velázquez is zwart/wit.

Ik vind het een prachtig schilderij. En doordat hond en man bijna even groot zijn voel je een soort verwantschap tussen die twee. De man is niet de heerser over de hond, hij zoekt bijna steun.

Als je ooit het Museo Nacional del Prado gaat bezoeken: het schilderij hangt in zaal 14.

Elegant

Zo elegant een glas bier drinken is iets anders dan even een pilsje pakken. De dame op dit reclamebord drinkt een glas Upper 19 van de Belgische bierbrouwer Van Roy uit Wieze. De brouwerij bestond van 1866 tot 1997.
De tekening is gemaakt door Emil Dupuis een Fransman die vooral bekend werd door zijn tekeningen van soldaten.
Buiten dat Dupuis vooral veel ansichtkaart-tekeningen maakte weet ik weinig van hem. Geen geboorte datum of –plaats. Althans ik kan niets over de man vinden. Maar deze reclame bewijst dat hij heel grafisch werkte. En doet een beetje denken aan zijn veel bekendere tijdgenoot Steinlen.
Deze bierreclame is vervaardigd van een soort alluminium en meet 34 x 26 cm. Links onder staat in kleine letter “zegel op keerzijde”. Op de achterkant is een soort postzegel geplakt waarop 3F. met de datum Mars 1982. Het lijkt op een accijnszegel, zoals op tabak, maar ik heb geen idee waarom zo’n zegel op reclame staat. Misschien weet iemand dat?? De datum 1982 wijst er op de firma Van Roy nog tot in lengte van jaren hun oorspronkelijke reclame uitgaf.
Deze plaat krijgt een plaatsje in mijn blog omdat ik het hondje zo aandoenlijk vind. Hij kijkt verwachtingsvol op naar zijn vrouwtje. Zoals een hond bedelt om een lekker hapje, hoopt hij op een slokje. En zijn baasje lijkt te zeggen: Jij krijgt niets, dit keer drink ik het bier lekker zelf op.

Hondenportret

Interieur met naaiende vrouw; geschilderd op paneel omstreeks 1800-1810 door Wybrand Hendriks (Amsterdam 1744-1841 Haarlem) Gesigneerd rechts onder, maar als je goed kijkt staat de naam Wybrand Hendriks ook op de rand van de tafel. Het paneeltje meet 34.4 x 29.3 cm.
Hendriks schilderde veel landschappen maar ook portretten. Geen idee wie de vrouw was, maar ze ziet er op het schilderij levensecht uit. Dat kan ik niet zeggen van het hondje. Het beestje leefde in de 19e eeuw, maar zoveel zal er aan dit ras niet veranderd zijn. Aan zijn “kaspel” te zien denk ik dat het poedeltje is, maar de snuit doet meer aan een aapje denken. Hij of zij moet overigens nodig naar de trimmer. Als je kijkt op http://www.poedelclub.nl/ bij De Poedel en klikt op "modellen" zou ik zeggen dat hij een trimbeurtje Clip Continental moet krijgen.

Ik vind dit een heel lief tafereeltje. Het hondje is niet specifiek geportretteerd, maar heeft wel een functie op dit schilderijtje. Door zijn aanwezigheid, al spelende met een bolletje wol, wordt de sfeer heel huiselijk.

Het schilderij is inbezit van het Rijksmuseum